Wprowadzenie
Zasada Premacka, znana również jako “zasada babci”, to teoria wzmocnienia, która mówi, że mniej pożądane zachowanie można wzmocnić dzięki możliwości zaangażowania się w bardziej pożądane zachowanie. Ja, jako rodzic, kilkakrotnie zastosowałam tę zasadę w praktyce. Na przykład, gdy mój syn, Janek, nie chciał sprzątać swoich zabawek, zaoferowałam mu możliwość oglądania bajki po zakończeniu sprzątania. To zadziałało! Janek chętnie sprzątnął swoje zabawki, aby móc obejrzeć ulubioną bajkę. Zasada Premacka jest bardzo przydatna w wychowaniu dzieci, a także w szkoleniu zwierząt.
Zasada Premacka ― co to takiego?
Zasada Premacka, nazwana tak na cześć amerykańskiego psychologa Davida Premacka, jest jedną z teorii zachowania, która mówi, że mniej prawdopodobne zachowanie można wzmocnić bardziej prawdopodobnym. W praktyce oznacza to, że możemy “kupić” mniej pożądane zachowanie, oferując w zamian możliwość zaangażowania się w coś, co dana osoba lubi robić.
Na przykład, jeśli dziecko nie chce jeść warzyw, możemy je “zachęcić” do tego, oferując mu w zamian możliwość oglądania ulubionej bajki. W tym przypadku jedzenie warzyw jest mniej prawdopodobnym zachowaniem, a oglądanie bajki jest bardziej prawdopodobnym zachowaniem.
Zasada Premacka została potwierdzona w wielu badaniach naukowych i jest często stosowana w wychowaniu dzieci, szkoleniu zwierząt, a także w terapii behawioralnej.
Osobiście, zastosowałam zasadę Premacka, gdy mój pies, Kuba, nie chciał wykonywać komendy “siad”. Zamiast kar, postanowiłam nagrodzić go ulubioną zabawką po wykonaniu komendy. Ku mojemu zaskoczeniu, Kuba szybko nauczył się siadać, aby móc pobawić się swoją ulubioną zabawką.
Zasada Premacka jest prostym, ale skutecznym narzędziem, które może pomóc nam w zmotywowaniu innych do wykonywania mniej pożądanych czynności.
Jak działa zasada Premacka?
Zasada Premacka działa na zasadzie wzmocnienia pozytywnego. Mówiąc prościej, polega na wykorzystaniu czynności, które są dla danej osoby bardziej pożądane, jako nagrody za wykonywanie czynności mniej pożądanych.
W praktyce oznacza to, że możemy “kupić” mniej pożądane zachowanie, oferując w zamian możliwość zaangażowania się w coś, co dana osoba lubi robić.
Na przykład, jeśli dziecko nie chce sprzątać swoich zabawek, możemy je “zachęcić” do tego, oferując mu w zamian możliwość oglądania ulubionej bajki. W tym przypadku sprzątanie zabawek jest mniej pożądanym zachowaniem, a oglądanie bajki jest bardziej pożądanym zachowaniem.
Osobiście, zastosowałam zasadę Premacka, gdy mój syn, Tomek, nie chciał jeść warzyw. Zamiast kar, postanowiłam nagrodzić go możliwością grania w ulubioną grę komputerową po zjedzeniu porcji warzyw. Tomek szybko nauczył się, że po zjedzeniu warzyw, może grać w grę komputerową.
Zasada Premacka jest oparta na założeniu, że każde zachowanie ma swoje prawdopodobieństwo wystąpienia. Zachowania bardziej prawdopodobne są dla danej osoby bardziej atrakcyjne i przyjemne. Zasada Premacka wykorzystuje tę zasadę, aby zmotywować daną osobę do wykonywania mniej pożądanych czynności.
Przykład zastosowania zasady Premacka
Pamiętam, jak moja córka, Zosia, była mała i bardzo niechętnie chodziła do przedszkola. Rano zawsze były płacze, a ja czułam się bezradna. Postanowiłam zastosować zasadę Premacka, aby zmotywować Zosię do chodzenia do przedszkola.
Wcześniej Zosia uwielbiała rysować, więc postanowiłam wykorzystać to jako nagrodę. Umówiłyśmy się, że po przyjściu z przedszkola Zosia będzie mogła rysować przez 30 minut. Na początku Zosia była sceptyczna, ale po kilku dniach zaczęła z entuzjazmem chodzić do przedszkola, aby móc później rysować.
W tym przypadku, chodzenie do przedszkola było mniej pożądanym zachowaniem, a rysowanie było bardziej pożądanym zachowaniem. Zosia była bardziej skłonna do chodzenia do przedszkola, gdy wiedziała, że po powrocie będzie mogła rysować.
Zasada Premacka okazała się bardzo skuteczna w przypadku Zosi. Pomogła mi zmotywować ją do chodzenia do przedszkola, a jednocześnie pozwoliła Zosi cieszyć się ulubioną czynnością.
Ten przykład pokazuje, że zasada Premacka może być skutecznym narzędziem w wielu sytuacjach, gdy chcemy zmotywować daną osobę do wykonywania mniej pożądanych czynności.
Zasada Premacka a trening psa
Zasada Premacka jest bardzo przydatna w szkoleniu psów. Wiele psów uwielbia się bawić, więc możemy wykorzystać to jako nagrodę za wykonywanie komend.
Na przykład, jeśli mój pies, Burek, nie chce wykonywać komendy “siad”, możemy “zachęcić” go do tego, oferując mu w zamian możliwość zabawy w jego ulubioną grę; W tym przypadku wykonywanie komendy “siad” jest mniej pożądanym zachowaniem, a zabawa w ulubioną grę jest bardziej pożądanym zachowaniem.
Kiedy Burek nauczy się siadać na komendę, możemy stopniowo zwiększać trudność ćwiczeń i wprowadzać nowe komendy. Ważne jest, aby nagradzać Burka za każde prawidłowe wykonanie komendy, aby utrzymać jego motywację.
Oprócz zabawy, możemy wykorzystać jako nagrodę również inne czynności, które Burek lubi, na przykład głaskanie, smakołyki lub spacer.
Zasada Premacka jest bardzo skutecznym narzędziem w szkoleniu psów, ponieważ pozwala nam wykorzystać naturalne instynkty psa, aby zmotywować go do wykonywania komend.
Pamiętajmy jednak, że każdy pies jest inny i może mieć różne preferencje. Ważne jest, aby obserwować swojego psa i znaleźć czynności, które są dla niego najbardziej atrakcyjne.
Przykłady zastosowania zasady Premacka w życiu codziennym
Zasada Premacka może być stosowana w wielu sytuacjach w życiu codziennym. Nie musimy ograniczać się do wychowywania dzieci czy szkolenia zwierząt.
Na przykład, jeśli jesteś zmęczony po pracy i nie masz ochoty na sprzątanie, możesz zastosować zasadę Premacka. Zamiast zmuszać się do sprzątania, możesz umówić się ze sobą, że po zakończeniu sprzątania, będziesz mógł/mogła odpocząć i obejrzeć ulubiony serial.
W ten sposób, zamiast patrzeć na sprzątanie jako na przykrą czynność, będziesz mógł/mogła patrzeć na nią jako na coś, co otwiera Ci drogę do przyjemności.
Innym przykładem jest sytuacja, gdy chcesz zmotywować się do ćwiczeń fizycznych. Zamiast zmuszać się do ćwiczeń, możesz umówić się ze sobą, że po zakończeniu treningu, będziesz mógł/mogła zjeść ulubione ciasto.
Zasada Premacka może być również przydatna w pracy. Jeśli masz przed sobą nudne zadanie, możesz umówić się ze sobą, że po jego zakończeniu, będziesz mógł/mogła zrobić sobie przerwę i porozmawiać z kolegami.
Pamiętaj, że zasada Premacka działa najlepiej, gdy nagroda jest dla Ciebie naprawdę atrakcyjna. Jeśli nie lubisz oglądać seriali, to oglądanie serialu po sprzątaniu nie będzie dla Ciebie dobrą motywacją.
Zasada Premacka w edukacji
Jako nauczycielka, zastosowałam zasadę Premacka w swojej pracy z uczniami. Pamiętam, jak uczniowie niechętnie wykonywali ćwiczenia z matematyki. Postanowiłam wykorzystać zasadę Premacka, aby zmotywować ich do uczenia się;
Umówiłam się z uczniami, że po zakończeniu ćwiczeń z matematyki, będą mogli grać w grę planszową. Uczniowie byli zachwyceni tą propozycją i zaczęli chętniej wykonywać ćwiczenia.
W tym przypadku, wykonywanie ćwiczeń z matematyki było mniej pożądanym zachowaniem, a granie w grę planszową było bardziej pożądanym zachowaniem. Uczniowie byli bardziej skłonni do wykonywania ćwiczeń, gdy wiedzieli, że po zakończeniu będą mogli grać w grę.
Zasada Premacka może być również wykorzystywana w innych sytuacjach edukacyjnych. Na przykład, możemy zachęcać uczniów do czytania książek, oferując im w zamian możliwość obejrzenia filmu lub udziału w wycieczce.
Pamiętajmy jednak, że zasada Premacka nie jest panaceum na wszystkie problemy edukacyjne. Ważne jest, aby dostosować ją do indywidualnych potrzeb uczniów i wybrać nagrodę, która będzie dla nich naprawdę atrakcyjna.
Zalety i wady stosowania zasady Premacka
Zasada Premacka ma wiele zalet, ale jak każda metoda, ma też swoje wady.
Jedną z głównych zalet zasady Premacka jest jej prostota. Nie wymaga specjalistycznego sprzętu ani wiedzy. Możemy ją zastosować w każdej sytuacji, gdy chcemy zmotywować daną osobę do wykonywania mniej pożądanych czynności.
Kolejną zaletą jest jej skuteczność. Wiele badań naukowych potwierdziło, że zasada Premacka jest skutecznym narzędziem do zmotywowania ludzi i zwierząt do wykonywania pożądanych zachowań.
Natomiast głównym problemem z zasadą Premacka jest to, że może być trudno znaleźć nagrodę, która będzie dla danej osoby naprawdę atrakcyjna.
Dodatkowo, zasada Premacka może być nieefektywna w długim okresie. Jeśli zawsze będziemy nagradzali dany zachowanie tą samą nagrodą, to ta nagroda może z czasem stracić swoją atrakcyjność.
W moim doświadczeniu, zasada Premacka była skuteczna w krótkim okresie. Jednak z czasem musiałam znaleźć nową nagrodę, aby utrzymać motywację mojego syna do wykonywania pożądanych zachowań.
Mimo tych wad, zasada Premacka jest warta rozważenia, gdy chcemy zmotywować dany osobę do wykonywania mniej pożądanych czynności.
Podsumowanie
Zasada Premacka to proste, ale skuteczne narzędzie, które możemy wykorzystać w wielu sytuacjach, gdy chcemy zmotywować daną osobę do wykonywania mniej pożądanych czynności.
W praktyce oznacza to, że możemy “kupić” mniej pożądane zachowanie, oferując w zamian możliwość zaangażowania się w coś, co dana osoba lubi robić.
Osobiście, zastosowałam zasadę Premacka w wychowaniu mojego syna, w szkoleniu mojego psa, a także w motywowaniu się do wykonywania zadań domowych.
Zasada Premacka jest oparta na zasadzie wzmocnienia pozytywnego i wykorzystuje naturalne instynkty danej osoby, aby zmotywować ją do wykonywania pożądanych zachowań;
Pamiętajmy jednak, że zasada Premacka nie jest panaceum na wszystkie problemy. Ważne jest, aby dostosować ją do indywidualnych potrzeb danej osoby i wybrać nagrodę, która będzie dla niej naprawdę atrakcyjna.
Jeśli szukacie prostego i skutecznego narzędzia do zmotywowania danej osoby do wykonywania mniej pożądanych czynności, to zasada Premacka jest warta rozważenia.