Czym jest monarchia absolutna? Definicja i przykłady

Monarchia absolutna ― definicja

Monarchia absolutna to forma rządów, w której władca, np. król, sułtan, cesarz, skupia w swoich rękach całą władzę państwową.​ To znaczy, że monarcha decyduje o wszystkim⁚ o tworzeniu prawa, o jego egzekwowaniu, a także o sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.​ Sama nazwa “absolutna” wskazuje, że władza monarchy nie jest ograniczona żadnymi innymi instytucjami, ani prawem. W monarchii absolutnej władca jest najwyższym prawodawcą, może samodzielnie wydawać akty normatywne, zarządza państwem i może wydawać decyzje administracyjne.​ Jednocześnie jest najwyższym sędzią, mogącym samodzielnie wydawać orzeczenia sądowe.​

Monarchia absolutna ― cechy

Monarchia absolutna charakteryzuje się kilkoma kluczowymi cechami, które odróżniają ją od innych form rządów. Po pierwsze, władza monarchy jest nieograniczona.​ Nie jest on odpowiedzialny przed żadnym innym organem, ani przed prawem.​ W praktyce oznacza to, że monarcha może decydować o wszystkim, bez konieczności konsultacji z innymi.​ Po drugie, monarchia absolutna opiera się na zasadzie dziedziczności.​ Tron przechodzi na spadkobiercę monarchy, zazwyczaj syna lub córkę.​ Po trzecie, monarchia absolutna charakteryzuje się silną centralizacją władzy.​ Władza skupia się w rękach monarchy, a jego decyzje są ostateczne. Wreszcie, monarchia absolutna często opiera się na ideologii boskiego prawa królów.​ Według tej teorii, władza monarchy pochodzi od Boga, a jego rządy są uświęcone przez niebo.​

Monarchia absolutna ― przykłady

Przykładem monarchii absolutnej jest Francja za panowania Ludwika XIV, a także monarchie pruskie oraz austriackie XVII wieku.​

Monarchia absolutna we Francji

Francja za panowania Ludwika XIV, zwanego Królem Słońce, jest klasycznym przykładem monarchii absolutnej. Ludwik XIV skupiał w swoich rękach całą władzę państwową, nie podlegając żadnym ograniczeniom. Uważał się za władcę absolutnego, co wyraził słynnym zdaniem “Państwo to ja”.​ Władza Ludwika XIV opierała się na silnym aparacie państwowym, który kontrolował wszystkie aspekty życia społecznego.​ Król kontrolował armię, sądownictwo, administrację, a także religię.​ Władza Ludwika XIV była silnie centralizowana, a jego decyzje były ostateczne.​ Panowanie Ludwika XIV było okresem rozkwitu francuskiej kultury i sztuki, ale także okresem represji i prześladowań.​

Monarchia absolutna w Prusach

Prusy w XVIII wieku były kolejnym przykładem monarchii absolutnej.​ Władza króla była nieograniczona, a jego decyzje były ostateczne.​ Król Prus był odpowiedzialny za wszystkie aspekty życia państwa, od polityki zagranicznej po gospodarkę.​ Władza królewska była silnie centralizowana, a król miał do dyspozycji silny aparat państwowy. Jednakże, w Prusach monarchia absolutna miała nieco inny charakter niż we Francji.​ Król Prus nie był jedynie władcą absolutnym, ale także przywódcą wojskowym.​ Prusy były potęgą militarną, a król Prus był odpowiedzialny za prowadzenie wojen i obronę kraju.​

Monarchia absolutna w Rosji

Rosja za panowania Piotra I Wielkiego, zwanego również Piotrem Wielkim, była kolejnym przykładem monarchii absolutnej. Piotr I Wielki przeprowadził szereg reform, które miały na celu modernizację Rosji i wzmocnienie jej pozycji na arenie międzynarodowej.​ Wprowadził on system administracyjny wzorowany na zachodnioeuropejskich modelach, zreformował armię i flotę, a także promował rozwój nauki i edukacji.​ Władza Piotra I Wielkiego była nieograniczona, a jego decyzje były ostateczne.​ Rosja była państwem o silnie scentralizowanej władzy, a król miał do dyspozycji potężny aparat państwowy.​ Jednakże, w Rosji monarchia absolutna była bardziej autokratyczna niż w innych krajach. Piotr I Wielki nie tylko kontrolował wszystkie aspekty życia państwa, ale także ingerował w życie prywatne swoich poddanych.

Monarchia absolutna ― historia

Monarchia absolutna ma długą i złożoną historię, sięgającą średniowiecza.​

Geneza monarchii absolutnej

Geneza monarchii absolutnej sięga XIV wieku, kiedy to nastąpił upadek autorytetu papieża i cesarza.​ W tym czasie władcy zaczęli umacniać swoją suwerenność zewnętrzną, ograniczając wpływ innych władców i instytucji.​ Proces ten był szczególnie widoczny w Królestwie Francji, gdzie królowie stopniowo umacniali swoją władzę, ograniczając wpływy feudalnych panów.​ W XVI wieku ten proces nasilił się, a monarchowie zaczęli skupiać w swoich rękach coraz więcej władzy. W XVII wieku monarchia absolutna osiągnęła swój szczyt rozwoju, zwłaszcza we Francji za panowania Ludwika XIV.

Absolutyzm w epoce nowożytnej

Epoka nowożytna była okresem rozkwitu monarchii absolutnej.​ W tym czasie powstały silne, scentralizowane państwa narodowe, które wymagały silnej władzy, zdolnej do kontrolowania wszystkich aspektów życia społecznego.​ Monarchia absolutna stała się idealnym rozwiązaniem dla tych potrzeb. Władza monarchy była nieograniczona, a jego decyzje były ostateczne.​ Monarchowie mieli do dyspozycji silny aparat państwowy, który pomagał im w kontrolowaniu kraju.​ Absolutyzm w epoce nowożytnej charakteryzował się również silnym naciskiem na centralizację władzy.​ Monarchowie starali się zredukować wpływy feudalnych panów i ograniczyć autonomię poszczególnych regionów.​

Absolutyzm oświecony

Absolutyzm oświecony to odmiana monarchii absolutnej, która pojawiła się w XVIII wieku.​ Ideologia oświecenia miała wpływ na sposób myślenia o władzy i społeczeństwie.​ Absolutyzm oświecony zakładał, że władca powinien być “pierwszym urzędnikiem” nowoczesnego, scentralizowanego państwa.​ Jego zadaniem było przeprowadzanie reform modernizujących państwo, społeczeństwo i gospodarkę, za pomocą rozbudowanego aparatu biurokratycznego.​ Władca oświecony miał być mądrym i sprawiedliwym, dbającym o dobro swoich poddanych.​ Przykładem absolutyzmu oświeconego są rządy Fryderyka Wielkiego w Prusach i Józefa II w Austrii.​

Upadek monarchii absolutnej

Upadek monarchii absolutnej był procesem stopniowym, który rozpoczął się w XIX wieku.​ W tym czasie w wielu krajach Europy nastąpiły rewolucje, które doprowadziły do obalenia monarchów i wprowadzenia republikańskich form rządów.​ W innych krajach monarchie absolutne ewoluowały w kierunku monarchii konstytucyjnych, w których władza monarchy była ograniczona przez konstytucję i parlament.​ Upadek monarchii absolutnej był spowodowany wieloma czynnikami, w tym rozwojem idei liberalnych, wzrostem znaczenia klasy średniej, a także rosnącą świadomością polityczną społeczeństwa.​

Monarchia absolutna ౼ współczesność

Monarchia absolutna w XXI wieku jest rzadkością, ale nadal istnieje w niektórych państwach.​

Państwa z monarchią absolutną

W XXI wieku monarchia absolutna występuje w kilku państwach, głównie na Bliskim Wschodzie i w Afryce.​ Przykładem są Brunei, Katar, Oman, Arabia Saudyjska, Eswatini (dawniej Suazi), poszczególne emiraty tworzące ZEA, a także Watykan. W niektórych krajach władzę absolutną nadaje władcy konstytucja.​ W innych, jak Arabia Saudyjska, nie ma konstytucji pisanej, a ustrój państwa opiera się na szariacie i kilku aktach prawnych.​ Monarchia absolutna w tych państwach ma różne formy i cechy. W niektórych przypadkach monarcha sprawuje pełną kontrolę nad wszystkimi aspektami życia państwa, w innych jego władza jest ograniczona przez tradycję lub religię.​

Wpływ monarchii absolutnej na współczesny świat

Chociaż monarchia absolutna jest dziś rzadkością, jej wpływ na współczesny świat jest nadal widoczny.​ W niektórych krajach, gdzie nadal istnieje, wpływa na system polityczny i społeczny. W innych krajach, które przeszły przez okres monarchii absolutnej, jej wpływ jest widoczny w tradycjach, instytucjach i kulturze.​ Monarchia absolutna była w przeszłości często kojarzona z despotyzmem i naruszaniem praw człowieka.​ Współczesne monarchie absolutne często starają się przedstawić siebie jako bardziej liberalne i demokratyczne, ale ich wpływ na życie społeczne i polityczne jest nadal znaczący.

Monarchia absolutna ― przeciwnicy i zwolennicy

Monarchia absolutna budziła i nadal budzi wiele kontrowersji.​

Krytyka monarchii absolutnej

Monarchia absolutna od dawna była krytykowana za naruszanie praw człowieka i ograniczanie wolności obywatelskich.​ Przeciwnicy monarchii absolutnej argumentują, że władza skupiona w rękach jednej osoby jest niebezpieczna i może prowadzić do nadużyć.​ Krytycy zwracają uwagę na fakt, że monarcha nie jest odpowiedzialny przed żadnym innym organem, ani przed prawem. W efekcie monarcha może działać wbrew woli swoich poddanych i naruszać ich prawa.​ Dodatkowo, monarchia absolutna często prowadzi do korupcji i nepotyzmu.​ Monarcha może wykorzystywać swoją władzę do wzbogacania siebie i swoich bliskich, a także do faworyzowania swoich stronników;

Argumenty za monarchią absolutną

Zwolennicy monarchii absolutnej argumentują, że jest to najlepsza forma rządów, ponieważ zapewnia stabilność i porządek.​ Twierdzą, że monarcha, jako osoba niezależna od innych instytucji, jest w stanie podejmować decyzje w długoterminowej perspektywie, bez konieczności uginania się pod presją opinii publicznej. Zwolennicy monarchii absolutnej często podkreślają również rolę monarchy jako symbolu narodowego i gwaranta ciągłości tradycji.​ Argumentują, że monarchia absolutna zapewnia silne i stabilne rządy, które są niezbędne do rozwoju gospodarczego i społecznego.​

Monarchia absolutna ౼ podsumowanie

Monarchia absolutna to forma rządów, w której władca skupia w swoich rękach całą władzę państwową, bez żadnych ograniczeń.​ W historii istniało wiele przykładów monarchii absolutnej, takich jak Francja za panowania Ludwika XIV, Prusy w XVIII wieku, czy Rosja za panowania Piotra I Wielkiego.​ Monarchia absolutna była często kojarzona z despotyzmem, naruszaniem praw człowieka i ograniczaniem wolności obywatelskich.​ Współcześnie monarchia absolutna jest rzadkością, ale nadal występuje w niektórych państwach.​ Jej wpływ na współczesny świat jest nadal widoczny, zarówno w krajach, gdzie nadal istnieje, jak i w tych, które przeszły przez okres monarchii absolutnej;