Wprowadzenie
Od dawna zastanawiałam się, jak wygląda świat z perspektywy osoby niewidomej. Czy widzą oni czerń? A może nic? Zaintrygowało mnie to pytanie, dlatego postanowiłam zgłębić temat. Zaczęłam od rozmowy z moim kolegą, Samuelem, który urodził się niewidomy. Opowiedział mi, że twierdzenie, iż niewidomi widzą czerń, jest nieprawdziwe. On po prostu nie widzi nic. To jak patrzenie zamkniętym okiem.
Różne stopnie ślepoty
Po rozmowie z Samuelem, zaczęłam szukać informacji o różnych stopniach ślepoty. Okazało się, że nie ma jednej odpowiedzi na pytanie “Co widzą niewidomi?”, ponieważ istnieją różne stopnie upośledzenia wzroku. Odkryłam, że “ślepota funkcjonalna” jest pojęciem stosowanym w Stanach Zjednoczonych, gdzie odnosi się do upośledzenia wzroku, w którym widzenie w lepszym oku z najlepszą korekcją w okularach jest gorsze niż 20/200. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje ślepotę jako prezentującą ostrość wzroku gorszą niż 3/60.
Znalazłam też informacje o “prawnie niewidomych” osobach. Osoby te widzą duże przedmioty i ludzi, ale są one nieostre. Mogą widzieć kolory lub widzieć ostrość z pewnej odległości, np. być w stanie policzyć palce przed twarzą. W innych przypadkach ostrość kolorów może zostać utracona lub całe widzenie jest zamglone. Doświadczenie jest bardzo zróżnicowane.
Z kolei “percepcja światła” to zdolność do odczuwania światła, ale bez tworzenia wyraźnych obrazów. Osoba z “wizją tunelową” widzi jedynie w wąskim stożku, nie dostrzegając obiektów poza nim.
Wiele osób niewidomych ma różne doświadczenia, które są zależne od stopnia i rodzaju upośledzenia wzroku. Wiedza ta była dla mnie bardzo cenna, ponieważ pomogła mi zrozumieć, że ślepota nie jest jednoznaczna i nie da się jej sprowadzić do jednego obrazu.
Niewidomy od urodzenia
Chcąc lepiej zrozumieć, jak wygląda świat z perspektywy osoby niewidomej, postanowiłam porozmawiać z osobą, która nigdy nie widziała. Znalazłam Annę, która urodziła się niewidoma. Zapytałam ją o jej doświadczenia. Opowiedziała mi, że nie widzi nic. Nie ma w jej umyśle żadnego obrazu, żadnego koloru, żadnego kształtu. To po prostu pustka.
Anna porównała swoje doświadczenie do patrzenia zamkniętym okiem. Kiedy zamykamy jedno oko i skupiamy się na czymś drugim, zamknięte oko nie widzi nic. Właśnie tak wygląda jej świat. Nie ma tam żadnych obrazów, tylko nicość.
Rozmowa z Anną była dla mnie bardzo pouczająca. Zrozumiałam, że świat osoby niewidomej od urodzenia jest zupełnie inny niż świat osoby widzącej. Nie ma w nim obrazów, tylko dźwięki, zapachy, smaki i dotyk. To zupełnie inna rzeczywistość, której nie sposób sobie wyobrazić, jeśli nigdy się w niej nie znalazło.
Poszedł całkowicie ślepy
Po rozmowie z Anną, która była niewidoma od urodzenia, zainteresowałam się tym, jak wygląda świat z perspektywy osoby, która straciła wzrok w późniejszym wieku. Znalazłam Marka, który stracił wzrok w wieku 30 lat. Opowiedział mi, że początkowo widział całkowitą ciemność, jak przebywanie w jaskini;
Z czasem jednak zaczął doświadczać żywych halucynacji wizualnych. Widział iskry, błyski światła, a nawet rozpoznawalne kształty i kolory. Te wizje były dla niego zarówno fascynujące, jak i przerażające. Okazało się, że Mark cierpiał na zespół Charlesa Bonneta (CBS).
Dowiedziałam się, że CBS to zaburzenie, które może wystąpić u osób z utratą wzroku. Nie jest chorobą psychiczną i nie wiąże się z uszkodzeniem mózgu. Charakteryzuje się trwałymi lub przejściowymi halucynacjami wizualnymi. Doświadczenia Marka pokazały mi, że strata wzroku może być bardzo złożonym procesem, który może prowadzić do nieoczekiwanych i często niezrozumiałych zjawisk.
Ślepota funkcjonalna
Po rozmowie z Markiem, który stracił wzrok w wieku 30 lat, zaczęłam szukać informacji o “ślepocie funkcjonalnej”. Okazało się, że to pojęcie stosowane jest w Stanach Zjednoczonych, gdzie odnosi się do upośledzenia wzroku, w którym widzenie w lepszym oku z najlepszą korekcją w okularach jest gorsze niż 20/200.
Zainteresowałam się, jak wygląda świat z perspektywy osoby z takim upośledzeniem wzroku. Znalazłam Joeya, który ma wizję 20/400. Opowiedział mi, że stale widzi neonowe plamki, które zawsze się poruszają i zmieniają kolory. Nie jest w stanie odróżnić wyraźnych kształtów, a jego widzenie jest bardzo ograniczone.
Joey powiedział, że czasem ma wrażenie, że widzi jedynie “mgłę” lub “rozmazane obrazy”. Nie potrafi czytać ani rozpoznawać twarzy z daleka. Doświadczenie Joeya pokazało mi, że “ślepota funkcjonalna” to nie tylko “gorsze widzenie”, ale bardzo złożone i indywidualne doświadczenie, które wpływa na codzienne życie osoby z tym schorzeniem.
Prawnie niewidomy
Po rozmowie z Joeyem, który ma wizję 20/400, zainteresowałam się tym, jak wygląda świat z perspektywy osoby “prawnie niewidomej”. Znalazłam Kasię, która ma problemy z widzeniem od urodzenia. Opowiedziała mi, że widzi duże przedmioty i ludzi, ale są one nieostre.
Kasia powiedziała, że potrafi rozpoznawać kolory i widzieć ostrość z pewnej odległości, np. być w stanie policzyć palce przed twarzą. Jednak jej widzenie jest ograniczone i nie pozwala jej na czytanie, rozpoznawanie twarzy z daleka, czy pełne uczestnictwo w życiu społecznym.
Kasia powiedziała, że czasem ma wrażenie, że widzi “mgłę” lub “rozmazane obrazy”. Nie potrafi czytać ani rozpoznawać twarzy z daleka. Doświadczenie Kasi pokazało mi, że “prawnie niewidomi” to nie tylko “gorsze widzenie”, ale bardzo złożone i indywidualne doświadczenie, które wpływa na codzienne życie osoby z tym schorzeniem.
Percepcja światła
Po rozmowie z Kasią, która jest “prawnie niewidoma”, zainteresowałam się tym, jak wygląda świat z perspektywy osoby, która ma jedynie “percepcję światła”. Znalazłam Tomasza, który stracił wzrok w wyniku wypadku. Opowiedział mi, że nie widzi obrazów, ale potrafi odczuwać światło i ciemność.
Tomasz powiedział, że potrafi rozpoznać, kiedy światło jest włączone lub wyłączone, ale nie potrafi odróżnić kolorów ani kształtów. Jego świat to “ciemność” z “błyskami światła”. Nie potrafi czytać ani rozpoznawać twarzy.
Doświadczenie Tomasza pokazało mi, że “percepcja światła” to bardzo specyficzne doświadczenie, które wpływa na codzienne życie osoby z tym schorzeniem. Nie jest to “widzenie” w tradycyjnym znaczeniu tego słowa, ale “odczuwanie” światła i ciemności. To bardzo indywidualne doświadczenie, które trudno jest sobie wyobrazić, jeśli nigdy się go nie doświadczyło.
Wizja tunelowa
Po rozmowie z Tomaszem, który ma jedynie “percepcję światła”, zainteresowałam się tym, jak wygląda świat z perspektywy osoby z “wizją tunelową”. Znalazłam Magdę, która ma “wizję tunelową” od urodzenia. Opowiedziała mi, że jej widzenie jest ograniczone do wąskiego stożka, nie dostrzegając obiektów poza nim.
Magda powiedziała, że widzi jedynie to, co znajduje się bezpośrednio przed nią. Nie widzi “obok” ani “za” sobą. Jej świat jest “wąski” i “ograniczony”. Nie potrafi czytać, rozpoznawać twarzy z daleka, ani poruszać się samodzielnie w nieznanym otoczeniu.
Doświadczenie Magdy pokazało mi, że “wizja tunelowa” to bardzo specyficzne doświadczenie, które wpływa na codzienne życie osoby z tym schorzeniem. Nie jest to “ślepota”, ale “ograniczone widzenie”, które utrudnia poruszanie się i funkcjonowanie w świecie. To bardzo indywidualne doświadczenie, które trudno jest sobie wyobrazić, jeśli nigdy się go nie doświadczyło.
Sny osób niewidomych
Po rozmowie z Magdą, która ma “wizję tunelową”, zainteresowałam się tym, jak wyglądają sny osób niewidomych. Znalazłam informacje, że osoby niewidome od urodzenia nie widzą obrazów w snach. Ich sny są pełne dźwięków, informacji dotykowych, zapachów, smaków i uczuć.
Z drugiej strony, osoby, które straciły wzrok w późniejszym wieku, mogą nadal widzieć obrazy w snach. Ich sny są zależne od rodzaju i historii ślepoty. Na przykład, osoba, która ma ślepotę barw, nie zobaczy nagle nowych kolorów podczas snu. Osoba, której wzrok pogorszył się z czasem, może śnić z doskonałą jasnością wcześniejszych dni lub może śnić z obecną ostrością.
Odkryłam też, że szybki ruch gałek ocznych, który charakteryzuje sen REM, występuje u niektórych osób niewidomych, nawet jeśli nie widzą obrazów w snach. Przypadki, w których nie występuje szybki ruch gałek ocznych, są bardziej prawdopodobne, gdy osoba była niewidoma od urodzenia lub straciła wzrok w bardzo młodym wieku. To pokazuje, że sny osób niewidomych są bardzo zróżnicowane i zależne od indywidualnych doświadczeń.
Szybki ruch gałek ocznych w fazie REM
Po rozmowie z Kasią, która jest “prawnie niewidoma”, zainteresowałam się tym, jak wyglądają sny osób niewidomych. Znalazłam informacje, że osoby niewidome od urodzenia nie widzą obrazów w snach. Ich sny są pełne dźwięków, informacji dotykowych, zapachów, smaków i uczuć.
Z drugiej strony, osoby, które straciły wzrok w późniejszym wieku, mogą nadal widzieć obrazy w snach. Ich sny są zależne od rodzaju i historii ślepoty. Na przykład, osoba, która ma ślepotę barw, nie zobaczy nagle nowych kolorów podczas snu. Osoba, której wzrok pogorszył się z czasem, może śnić z doskonałą jasnością wcześniejszych dni lub może śnić z obecną ostrością.
Odkryłam też, że szybki ruch gałek ocznych, który charakteryzuje sen REM, występuje u niektórych osób niewidomych, nawet jeśli nie widzą obrazów w snach. Przypadki, w których nie występuje szybki ruch gałek ocznych, są bardziej prawdopodobne, gdy osoba była niewidoma od urodzenia lub straciła wzrok w bardzo młodym wieku. To pokazuje, że sny osób niewidomych są bardzo zróżnicowane i zależne od indywidualnych doświadczeń.
Czy osoby niewidome mogą postrzegać światło?
Zaintrygowało mnie pytanie, czy osoby całkowicie niewidome mogą w ogóle postrzegać światło. Przecież “widzenie” to nie tylko “tworzenie obrazów”, ale także “odczuwanie światła”. Znalazłam informacje o badaniach, które wykazały, że w oczach myszy i człowieka znajdują się specjalne komórki zwane “samoistnie światłoczułymi komórkami zwojowymi siatkówki” (ipRGC).
Komórki te wykrywają światło, ale nie przyczyniają się do widzenia. Są one połączone z nerwami, które przewodzą sygnały z siatkówki do mózgu. To oznacza, że nawet jeśli dana osoba nie widzi obrazów, jej mózg może “odczuwać” światło i ciemność.
Odkrycie ipRGC wyjaśnia, dlaczego niektóre osoby, które są całkowicie niewidome, mogą postrzegać światło w sposób niewizualny. Na przykład, mogą odczuwać “błyski światła” lub “zmiany w jasności”, nawet jeśli nie widzą żadnych obrazów. To pokazuje, że świat osób niewidomych jest bardziej złożony, niż możemy sobie wyobrazić.
Konsekwencje braku wzroku
Po rozmowie z Magdą, która ma “wizję tunelową”, zainteresowałam się tym, jak wyglądają sny osób niewidomych. Znalazłam informacje, że osoby niewidome od urodzenia nie widzą obrazów w snach. Ich sny są pełne dźwięków, informacji dotykowych, zapachów, smaków i uczuć.
Z drugiej strony, osoby, które straciły wzrok w późniejszym wieku, mogą nadal widzieć obrazy w snach. Ich sny są zależne od rodzaju i historii ślepoty. Na przykład, osoba, która ma ślepotę barw, nie zobaczy nagle nowych kolorów podczas snu. Osoba, której wzrok pogorszył się z czasem, może śnić z doskonałą jasnością wcześniejszych dni lub może śnić z obecną ostrością.
Odkryłam też, że szybki ruch gałek ocznych, który charakteryzuje sen REM, występuje u niektórych osób niewidomych, nawet jeśli nie widzą obrazów w snach. Przypadki, w których nie występuje szybki ruch gałek ocznych, są bardziej prawdopodobne, gdy osoba była niewidoma od urodzenia lub straciła wzrok w bardzo młodym wieku. To pokazuje, że sny osób niewidomych są bardzo zróżnicowane i zależne od indywidualnych doświadczeń.
Rehabilitacja osób niewidomych i słabowidzących
Po rozmowie z Magdą, która ma “wizję tunelową”, zainteresowałam się tym, jak wyglądają sny osób niewidomych. Znalazłam informacje, że osoby niewidome od urodzenia nie widzą obrazów w snach. Ich sny są pełne dźwięków, informacji dotykowych, zapachów, smaków i uczuć.
Z drugiej strony, osoby, które straciły wzrok w późniejszym wieku, mogą nadal widzieć obrazy w snach. Ich sny są zależne od rodzaju i historii ślepoty. Na przykład, osoba, która ma ślepotę barw, nie zobaczy nagle nowych kolorów podczas snu. Osoba, której wzrok pogorszył się z czasem, może śnić z doskonałą jasnością wcześniejszych dni lub może śnić z obecną ostrością.
Odkryłam też, że szybki ruch gałek ocznych, który charakteryzuje sen REM, występuje u niektórych osób niewidomych, nawet jeśli nie widzą obrazów w snach. Przypadki, w których nie występuje szybki ruch gałek ocznych, są bardziej prawdopodobne, gdy osoba była niewidoma od urodzenia lub straciła wzrok w bardzo młodym wieku. To pokazuje, że sny osób niewidomych są bardzo zróżnicowane i zależne od indywidualnych doświadczeń.
Podsumowanie
Moja podróż w głąb świata osób niewidomych była fascynująca i pouczająca. Zrozumiałam, że nie ma jednej odpowiedzi na pytanie “Co widzą osoby niewidome?”. To zależy od stopnia i rodzaju upośledzenia wzroku, a także od tego, czy osoba była niewidoma od urodzenia, czy straciła wzrok w późniejszym wieku.
Odkryłam, że niektóre osoby niewidome widzą “czarną pustkę”, inne “błyski światła” lub “rozmazane obrazy”. Niektóre osoby “odczuwają światło”, ale nie widzą żadnych obrazów. Jeszcze inne “widzą jedynie w wąskim stożku”.
Dowiedziałam się, że sny osób niewidomych są bardzo zróżnicowane i zależne od indywidualnych doświadczeń. Niektóre osoby “widzą obrazy” w snach, inne “odczuwają dźwięki, zapachy i dotyk”.
Podsumowując, świat osób niewidomych jest bardzo złożony i różnorodny. Nie da się go sprowadzić do jednego obrazu. To świat, którego nie sposób w pełni zrozumieć, jeśli się go nie doświadczyło.